Bozüyük,adını bulunduğu yerin coğrafi özelliğinden almaktadır.Şehir merkezinin kuzeyinde ve çevresindeki tepelere göre bozkır bir tepe bulunmaktadır.Şehre ismini veren tepe,bir Hüyük benzediği için ve bozkır olduğundan Bozüyük denilmiştir.Hüyükler yığma topraktan yapılmış yapay tepeler olmasına rağmen buradaki tepe tabii bir şekilde oluşmuştur.Türk ağız ve ses yapısına uygun olarak ve çabuk söylemeye yönelik şekilde Bozhüyük adı zamanla Bozüyük olarak şekillenmiştir.
İLÇENİN YERİ VE SINIRLARI
Yurdumuzun kuzeybatısında Bilecik’e bağlı olan ilçenin kuzeyinde Bilecik, kuzeybatısında Pazaryeri ilçesi,Kuzeydoğuda Söğüt,doğuda Eskişehir,güneyde Kütahya,Batıda Domaniç ve İnegöl ilçeleriyle çevrilidir.
İlçenin yüzölçümü 928 kilometrekare olup,rakımı 740 metredir.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ
Dağlar: Yükseklikler genellikle ilçenin batı ve güneybatısındadır. Batıda Yirce Dağında Üç Tepelerin yüksekliği 1790 metredir.Güneybatıda Kala Dağı 1906 metre,doğuda Metristepe 1307 metre, batıda Çamyayla tepesi 1322 metre,güneyde Kandilbayır tepesi 1320 metre ve kuzeyde Kızıltepe’nin yüksekliği 900 metredir.
Ovalar: Kızıltepe ve Boztepenin güney eteklerindeki neojen çanağın yanından uzanarak yaklaşık 60 kilometrekarelik bir alanı kaplayan Bozüyük Ovası kuzeybatıda daralarak Karasu Vadisine uzanır.Ova güneyde genişleyerek İnönü-Kandilli düzlüğüne ,diğer yandan Karaağaç ve Akpınar köylerinin kuzeyindeki sırtlara kadar devam eder.
Bozüyük Ovası 3. Zaman neojen tortul kayalarla örtülüdür.
Yaylalar: İlçenin güneybatısında yer alan Kömürsu ve Batan yaylaları ilçenin belli başlı yaylalarıdır.
AKARSU VE GÖLLER
Dikilitaş Deresi: Akpınar Köyü’nün kuzeyindeki Hüsümler Ovasındaki Sazpınar kaynağından çıkan dere,doğu-batı yönünde akışını sürdürerek ilçeden geçer. Bursa yol kavşağında Karasu ile birleşir.
Karasu: Bozalan Köyü yakınından doğan Karasu,Bozüyük’ten Dikilitaş Deresini alarak Demiryolunu izler. Pazaryeri’nden Sorgun Deresini,batından Selöz,Hamsu ve Bekdemir derelerini,doğudan Kızıldamlar çayını alır.Osmaneli yakınlarında Paşalar Boğazından 500 Metre sonra Sakarya nehri ile birleşir.
Sarısu: Güneybatıdaki Yeşildağ’dan doğar,kuzeye doğru akışını sürdürür. Üzerinde Dodurga Barajı kuruludur. Kandilli Köyü yakınlarında ilçe topraklarını terkeder. Porsuk çayı ile birleşir.
Dodurga baraj gölü: Sarısu üzerindedir. Taşkınları önlemek ve sulama amacıyla yapılmıştır. 1976 da hizmete giren baraj,toprak dolgu tipinde olup temelden yüksekliği 33,4 m , hacmi 35 milyon metreküp olup alanı 245 hektardır.
BOZÜYÜK'ÜN TARİHÇESİ
İlkçağdan itibaren sırasıyla Hititlerin M.Ö. 1200 yıllarından sonra Balkanlardan gelen Frigyalıların bölgeye hakim oldukları antik kalıntılardan anlaşılmaktadır. Bölgedeki 600 yıllık Frigya hakimiyetine Kafkaslardan gelen Kimmer’ler son verirler. Kimmer’lerin bir asır süren Hakimiyeti Lidyalıların gelmesiyle son bulur. Daha sonraki yıllarda Persler,Makedonyalılar,
Btinyalıların yaşadığı bu bölge,395 yılından itibaren Roma hakimiyetine girmiştir. Bizans döneminde Bozüyük’ün adı Lamunia olarak bilinmektedir.
660-720 yıllarında bölge Arap-Emevi kuvvetlerinin geçit yeri olmuş,1071 yılından itibaren Bozüyük ve çevresi Türklerin hakimiyetine girmiştir.1289 dan itibaren Osmanlı hakimiyetine geçen Bozüyük,Selçuklular döneminde Sultanönü uç beyliğinin bir köyü idi.
Osmanlıların ilk dönemlerinde Çayköy,Arıklar,İçköy ve Atkaydı mezra köylerinden oluşan Bozüyük’te ilk birleşme Kanuni’nin komutanı Kasımpaşa’nın kendi adıyla anılan camii ve külliyeyi yaptırmasıyla meydana gelmiştir. Bu külliyede han,hamam,camii, Sıbyan mektebi bulunmakta olup, külliye 1525-1528 yılları arasında tamamlanmıştır. Bu dört köy şimdiki Kasımpaşa Mahallesini ve bugünkü Bozüyük’ü oluşturmuşlardır.
1877-1878 Osmanlı-Rus harbinden sonra Balkanlardan Anadolu’ya göç eden Türklerin bir bölümü Bozüyük’te iskan edilmiştir. 4 Eylül 1922’de düşman işgalinden kurtulan Bozüyük,1890 yılında Belediyelik olmuş , 1924 yılına kadar Söğüt Kazasına bağlı nahiye merkezi olarak kalmış ,1924 te ilçe haline getirilmiştir.
TARİHİ ESERLER
Yapılan kazılarda çıkarılan eserler Ankara Müzesinde bulunan mermer sütun, kabartma kadın büstü,Çamyayla köyü yakınlarında bulunan lahit kapağı Frig devri arkeolojik eserleridir. Göynücek Köyü’nün 1,5 km güneybatısındaki Ören Mevkiinde kilise kalıntıları, hüyük tepesinde kayaya oyulmuş iki adet su sarnıcı bulunmaktadır.
Kasımpaşa Camii ve Külliyesi
1525-1528 tarihleri arasında Kasımpaşa tarafından yaptırılan camiin duvarları kesme taştandır. Çini süslemeleri yönünden zengin olan camiin minberi ak mermerden,sütun başlıkları grift motiflerle süslüdür. Minarenin kaidesi düzgün kırmızı taştandır.32,50 metre yüksekliğindeki minare tek şerefelidir. Camii 1938-1939 yıllarında tamirat görmüştür.
Camiin batı yönündeki imaret camii ile birlikte inşa edilmiştir. Bir bölümü aşevi olarak kullanılmakta olup Vakıflar Genel Müdürlüğünün koruması altındadır.
Camiin kuzeydoğu yönünde bulunan kümbet bakımsızlıktan harap bir halde bulunmaktadır.
Kumral Abdal (Dede) Türbesi;Kovalıca yolu üzerindedir. Yediler Tekkesi diye de bilinir.Ertuğrul Gazi’nin sancaktarı Kumral Dede(Abdal) ile beş evladı medfundur.
Atatürk Orman Köşkü, Muratdere Köyüne 10 km uzaklıkta Gülalan mevkiindedir. Albay İbrahim Çolak Tarafından yaptırılmıştır. Atatürk 10 Haziran 1930’da ilçeyi ziyaretinde bu köşkte misafir edilmiştir. Çolak İbrahim Bey Köşkü Şehir merkezindedir ve Bulgar mimarisi
tarzında yapılmıştır.
İnönü Şehitliği: Bozüyük ile Akpınar Köyü arasında bir tepede bulunmaktadır. İstiklal Harbinin Metristepe-İnönü istikametinde gelişen ve tarihimizde İnönü Savaşları olarak bilinen savaşların geçtiği cephedir.844 mezardan oluşmaktadır ve 1930 yılında Milli Savunma Bakanlığınca yaptırılmıştır.1981 yılına kadar haziran ayı içinde yapılan şenlikler bu yıldan itibaren İnönü Savaşının kazanıldığı tarih olan 1 Nisan günü yapılmaya başlanmıştır.
İntikamtepe Şehitliği: İnönü Savaşlarında 126. Alay, 3.tabur., 9.bölük askerlerinin şehit düşenlerinin hatırasına 1950den itibaren Milli Savunma Bakanlığınca yapımına başlanmıştır.
Metristepe anıtı: Cumhuriyetin ellinci yılında İnönü Savaşları Zafer anıtı olarak 1973 te yapımına başlanmış,29.6.l975 tarihinde açılışı yapılmıştır.